O‘zbekistonliklar topqir va iqtidorli xalq. Choyxonadagi do‘stlar uchrashuvining aksariyati potensial biznes rejalarini muhokama qilmasdan o‘tmaydi. Bugun biz Toshkentda: savdo markazida yoki bozorda o‘z savdo do‘konini ochish va jihozlash uchun qancha mablag‘ kerakligi haqida suhbatlashamiz.
Nima bilan shug‘ullanamiz?
Avvalo, qaysi biznes sohasi bizga mos kelishini aniqlab olishimiz zarur. Albatta, imkoniyatlar ko‘p. Biroq, bir necha yil oldin O‘zbekiston Davlat statistika qo‘mitasi mamlakatimizda eng mashhur biznes yo‘nalishlari ro‘yxatini e’lon qilgan edi. Biz ana shu ro‘yxatga tayanishimiz mumkin. Mana, ro‘yxatning eng yuqori 5 ta o‘rni:
- Savdo-sotiq;
- Sanoat va ishlab chiqarish;
- Qishloq xo‘jaligi, baliqchilik va o‘rmonchilik;
- Xizmat ko‘rsatish sohasi (yashash va ovqatlanish);
- Qurilish.
Shunday qilib, biz uchun eng qulay variant — savdo-sotiq ekan. Yaxshi, endi qayerga borishimizni aniqlab olaylik: bozorga yoki savdo markaziga?
Bozor
Bugungi kunda Toshkentda o‘nlab yirik bozorlar mavjud bo‘lib, ularning orasida Chorsu, Oloy, Mirobod va boshqa ko‘plab yirik savdo markazlari bor. Har bir bozor hududida yuzlab, hatto minglab do‘konlar va savdo do‘konlari joylashgan — masalan, Oloy bozorida bunday do‘konlar soni 2000 dan oshadi.
Faraz qilaylik, biz Yunusobod bozoridagi kichik do‘konda savdo qilmoqchimiz. Unchalik katta bo‘lmagan joy izlayapmiz — 15 kvadrat metr yetarli. Natijada quyidagi variantni topamiz:
Bunday savdo nuqtasiga ega bo‘lish uchun oyiga 350 dollar ijara to‘lashimiz kerak bo‘ladi. Bu summaga barcha kommunal xizmatlar ham kiradi, demak, hech narsadan tashvishlanmasdan savdo qilishimiz mumkin.
Buning ustiga, biz bu joyni bozorning chetida emas, balki uning qoq markazidan olamiz. Bu yerdan hech kim chetlab o‘ta olmaydi.
Yaxshi, lekin bizga yanada kattaroq va kengroq joy kerak bo‘lsa-chi? U holda Qo‘yliqqa borish mumkin, u yerda 24 kvadrat metrli kattaroq joy — ustiga-ustak ombori ham bor joy ijaraga beriladi. Mana, bu hammasi qanday ko‘rinadi:
Faol trafik, joylashuv va maydonni hisobga olgan holda, ancha ko‘proq to‘lashga to‘g‘ri keladi — oyiga 600 dollar. Ijaraga beruvchi savdolashish mumkinligini aytmoqda va barcha kommunal to‘lovlar shu summaga kirishini ta’kidlamoqda. Albatta, joyning o‘zi bozorning qoq markazida joylashgan.
Endi xizmat ko‘rsatish sohasidagi biznes variantini ko‘rib chiqaylik. Bozor ichida qahvaxona ochmoqchi bo‘lsak-chi? 3–4 ta stoli bo‘lgan kichik bir oshxonacha. Bunday holda, bizga mos keladigan variant TTZ bozorida mavjud – 60 kv. metrli zal, u yerda 4 ta stol va hovlida yana 5 ta stol joylashtirilishi mumkin. Afsuski, ijaraga beruvchi qahvaxonaning rasmlarini ommaviy tarzda joylashtirmagan, lekin narxini belgilagan — bunday katta maydon uchun oyiga 450 dollar, bu ancha qulay narx.
Savdo markazlaridagi vaziyat qanday?
AVO platinum — sizning foizsiz imkoniyatlaringiz kartasi
Ilovada ro'yxatdan o'ting va shu ondayoq virtual kartani bepul oling
Savdo markazlari
Bu yerda vaziyat ancha murakkab. Avvalo, shuni aytish kerakki, Toshkentdagi istalgan savdo markazida ijara narxini shunchaki borib bilib ololmaysiz. Buning uchun markaz ma’muriyati bilan bog‘lanishingiz, biznesingiz haqida so‘zlab berishingiz va sizga kerak bo‘lgan eng kichik maydon o‘lchamini aniqlashtirish lozim. Agar savdo markazi sizni munosib nomzod deb hisoblasa, shundagina narxlardan xabardor bo‘lasiz.
Afsuski, meni munosib deb o‘ylashmadi. Shu sababli, narxlarni tanish tadbirkorlar va marketologlar orqali aniqlashga majbur bo‘ldim. Keling, «Seoul Mun» savdo markazida joylashgan 12 kvadrat metrli kichik do‘konchadan boshlaymiz. Mana u:
Bunday go‘zallikning oylik ijara narxi 1500 dollar — bu joyni do‘kon yoki qahvaxonaga aylantirishni o‘zingiz hal qilasiz. Har qanday holatda ham oyiga taxminan 20 million so‘m to‘lashga majbur bo‘lasiz.
Bu holat o‘z-o‘zidan savdo markaziga kirishning arzon ish emasligiga ishora qiladi. Ammo mashhur markazlar — masalan, Next savdo markazi, Samarqand Darvoza yoki Tashkent City Mall ichkarisidagi vaziyat qanday?
Endi sizga ichki ma’lumotlarni taqdim etaman. Fudkort misolida o‘rtacha umumiy ovqatlanish joyi bir kvadrat metr uchun taxminan 50 dollar to‘layotganini bildim. Bunday biznes oshxona uchun joy va ehtimol, o‘z stollariga ega kichik maydonni talab qilishini hisobga olsak, keling, TTZ bozoridagi bizga mavjud bo‘lgan 60 kvadrat metrni ijaraga olish qanchaga tushishini hisoblab ko‘raylik.
50 dollarni 60 kvadrat metrga ko‘paytiramiz — oyiga 3000 dollar chiqadi. Arzimas summa emas.
Keyingi qism yanada qiziqarli (va qimmatroq). Faraz qilaylik, bizni fudkort emas, balki savdo markazining ichidagi butun boshli do‘kon qiziqtiradi. Kiyim-kechak va aksessuarlar savdosi uchun bo‘lsin. Bunday holda, avvalo bo‘sh joy topishimiz kerak.
Ko‘pincha, bunday joylarni yirik brendlar savdo markazi qurilayotgan paytdayoq egallab olishadi. Aytaylik, biz joy topdik. Ehtimol, bizga bo‘sh xona yoki boshqa kompaniya brendi bilan jihozlangan joy beriladi.
Shunday ekan, ijara narxidan tashqari, biz darhol binoni ta’mirlash xarajatlarini ham hisobga olishimiz kerak: tadbirkor do‘stlarimiz aytishicha, bunga taxminan 30 000–40 000 dollar ketadi. Ijaraning o‘zi esa har kvadrat metr uchun taxminan 200 dollar turadi.
Xulosalar
Yuqoridagi har bir variantning o‘ziga xos afzalliklari va kamchiliklari bor. Bozordan boshlaylik:
Afzalliklari — savdo markazlariga qaraganda ancha arzon. Gavjum manzil, katta oqim. Kamroq talabchan mijozlar.
Kamchiliklari — saqlash sharoitlari yomonroq, xavfsizlik choralari sustroq, noqulayroq va atrofdagi bozor past narxlarda ishlashga majbur qiladi.
Savdo markazlari:
Afzalliklari — to‘lov qobiliyati yuqori bo‘lgan auditoriya, xodimlarni yollashning osonligi, yaxshiroq saqlash sharoitlari, katta va sifatli mijozlar oqimi, yuqori darajadagi xavfsizlik.
Kamchiliklari — bozorlarga nisbatan ancha yuqori narx, savdo markazi ma’muriyatiga kuchli bog‘liqlik, raqobat muhitining keskinligi, talabchan auditoriya.
