Kredit skoringi — banklar oldidagi moliyaviy portretingiz. Soddaroq aytganda, bu siz qanchalik ishonchli qarz oluvchi ekaningizni ko‘rsatuvchi ball. U maxsus algoritmlar yordamida baholanadi. Bunda oldingi qarzlaringizga munosabatingiz, qanchalik ko‘p kredit olishingiz, o‘z vaqtida to‘lov qilishingiz va daromadingiz barqarorligi inobatga olinadi.
O‘zbekistondagi banklar, mikrokredit tashkilotlari va boshqa moliya muassasalari kredit berish yoki bermaslik, qancha miqdorda va qanday foizda berish to‘g‘risida qaror qabul qilishda skoringdan foydalanadilar. Skoring ballingiz qanchalik yuqori bo‘lsa, sizga bo‘lgan ishonch shunchalik ortadi, natijada kredit shartlari ham yaxshilanadi.
Skoring balli qanday shakllanadi
Har bir kredit byurosi va bank o‘z formulalarini qo‘llashi mumkin, lekin umumiy mantiq deyarli bir xil. Ballingizga ko‘pincha quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatadi:
- Kredit tarixi — oldingi qarzlaringizni o‘z vaqtida to‘laganmisiz, kechikishlar bo‘lganmi;
- Kredit tarixining davomiyligi — agar uzoq vaqtdan beri ijobiy tarixga ega hisoblaringiz bo‘lsa, bu sizga qo‘shimcha ustunlik beradi;
- Qarz yuki — hozirda qancha kreditingiz bor va daromadingiz kreditni to‘lashga yetarlimi;
- Murojaatlar chastotasi — agar kredit olish uchun tez-tez ariza topshirgan bo‘lsangiz, bu moliyaviy qiyinchiliklar belgisi sifatida qabul qilinishi mumkin;
- Shaxsiy ma’lumotlar — yosh, ish joyi, ish staji, faoliyat sohasi va boshqa omillar ham hisobga olinishi mumkin.
O‘zbekistonda bu ma’lumotlar kredit tarixi byurosi orqali to‘planadi va tahlil qilinadi. Ushbu byuro banklar va mikrokredit tashkilotlaridan olingan ma’lumotlar asosida kredit tarixingizni shakllantiradi.
⭐ Reytingingizni yaxshilang
AVO platinum’dan foydalaning — ishonchli kredit tarixingizni tezroq yarating
Kredit reytingini kuzatish nima uchun muhim
Ko‘pchilik birinchi marta rad javobini olmagunicha kredit reytingi haqida umuman o‘ylamaydi. Va xato qilishadi. Chunki yaxshi skoring — past foizlar, yuqori limitlar va tezroq tasdiqlash kabi eng yaxshi shartlardan foydalanish imkoniyati.
Bundan tashqari, hozirda kredit tarixini bank tizimidan boshqa sohalarda ham tekshirishmoqda, masalan, uy ijaraga olishda, do‘konlarda muddatli to‘lovlardan foydalanishda, hattoki ba’zan ishga qabul qilishda ham. Ayniqsa, ishonchlilik va aniqlik muhim bo‘lgan sohalarda ijobiy kredit tarixingiz katta ahamiyatga ega bo‘ladi.
Shuning uchun, o‘z reytingingizni kuzatib borish — hashamat emas, balki zaruriyat. Agar u hozircha mukammal bo‘lmasa, hammasi tugadi degani emas, hoziroq uni yaxshilashni boshlashingiz mumkin.
Kredit skoringini yaxshilashning asosiy qadamlari
- Kechiktirgan qarzlaringiz bo‘lsa, ularni to‘lang va bundan buyon kechiktirmaslikka harakat qiling.
- Kredit tarixingizni muntazam tekshirib turing — agar familiyangiz boshqa birovniki bilan bir xil bo‘lsa, tizimda xatolik bo‘lishi mumkin.
- Ketma-ket juda ko‘p kredit olmang — tizim moliyaviy qiyinchilikdasiz deb o‘ylashi mumkin.
- Muvozanatni saqlashga harakat qiling — agar ham katta, ham kichik kreditingiz bo‘lsa-yu, ularni o‘z vaqtida to‘lab borsangiz, bu tarixga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
- Eski hisoblarni yopishga shoshilmang — muammosiz uzoq tarix ham ijobiy ta’sir qiladi.
Bu qadamlarning barchasi banklarga sizni pul bilan muomala qilishni biladigan va majburiyatlaridan qochmaydigan shaxs sifatida ko‘rishlariga yordam beradi.
Moliyaviy yetuklik — yuqori skoring kaliti
Kredit skoringi — aslida moliyaviy intizomingizni ko‘rsatuvchi ko‘rsatkich. U bankka sizga pul ishonish mumkinligi haqida ma’lumot beradi. Agar kreditlaringizga jiddiy yondashsangiz, to‘lovlarni kechiktirmasangiz va ma’lumotlarni yashirmasangiz, tizim buni ijobiy baholaydi.
Albatta, mukammal skoring bir kechada shakllanmaydi. Lekin o‘z vaqtida to‘langan har bir to‘lov, yopilgan har bir kredit — moliyaviy obro‘yingizni mustahkamlaydigan g‘ishtcha bo‘lib xizmat qiladi.
Natijada ijobiy kredit tarixingiz yanada qulay kreditlar, past foizlar va kelajakka ishonch bilan ta’minlaydi. Bularning barchasi O‘zbekiston qonunchiligi doirasida va shaxsiy moliyaviy mas’uliyatingiz asosida amalga oshiriladi.
