Depozit — bu mablag‘laringizni saqlash va ko‘paytirishning qulay usuli. Oddiy qilib aytganda, siz pulingizni bankka qarzga berasiz, u esa ma’lum vaqt o‘tgach, sizga foizlari bilan qaytaradi. Mablag‘laringiz qancha uzoq muddat davomida saqlansa, daromad ham shunchalik katta bo‘ladi.
Tasavvur qiling, sizda 10 mln so‘m bor va uni shunchaki yostiq ostida saqlayapsiz. Inflyatsiya tufayli bu pulning qiymati pasayadi, narxlar esa oshib boradi. Biroq, agar shu mablag‘ni depozitga qo‘ysangiz, bank sizga foiz qo‘shib beradi va bir yil o‘tgach, summangiz yanada ko‘payadi. Bugungi kunda O‘zbekistonda yillik 10% dan 27% gacha daromad olish mumkin, ba’zi banklar esa uzoq muddatli depozitlar uchun bundan ham yuqori foizlar taklif etiladi.
Keling, depozit turlarini va eng mos variantni qanday tanlash mumkinligini ko‘rib chiqamiz.
Depozit turlari
Depozitni tanlashdan oldin avvalo maqsadingizni tushuning. Agar mablag‘laringizni istalgan vaqtda olish imkoniyati muhim bo‘lsa, talab qilib olinguncha depozit eng qulay variant bo‘ladi. Bunday depozitda foiz stavkasi pastroq bo‘lsa-da, istalgan payt pulingizni yechib olishingiz mumkin. Agar daromadni oshirishni istasangiz va mablag‘ingizni ma’lum muddatga qo‘yishga tayyor bo‘lsangiz, muddatli depozit foydaliroq bo‘ladi, chunki uning foiz stavkasi yuqoriroq.
Shuningdek, valyuta depozitlari ham mavjud bo‘lib, ular pullarni dollar yoki yevroda saqlash imkonini beradi. Ushbu variant valyuta kursining o‘zgarishidan himoyalanishni istaganlar uchun qulay.
O‘zbekistonda depozit qanday ochiladi?
Hozirda depozit ochish jarayoni juda soddalashgan. Ilgari bankka borib, hujjatlarni to‘ldirish va navbat kutish kerak bo‘lgan bo‘lsa, bugungi kunda banklarda mobil ilova orqali bir necha daqiqada depozit ochish mumkin. Buning uchun tarifni tanlash, summa kiritish va operatsiyani tasdiqlash kifoya.
Biroq, depozit ochishdan oldin shartlarni diqqat bilan o‘rganish muhim. Minimal depozit summasi qancha, uni to‘ldirish mumkinmi, yechib olish bo‘yicha cheklovlar qanday — bularning barchasiga e’tibor berish kerak. Ba’zi banklar yuqori foizlar taklif etadi, lekin shu bilan birga, foizlarni muddat tugaguncha yechib olishga ruxsat bermaydi.
Foiz stavkalari
2025-yilga kelib, O‘zbekistonda so‘mdagi depozitlar bo‘yicha yillik foiz stavkalari 10% dan 27% gacha o‘zgarib turadi. Valyutadagi depozitlar bo‘yicha stavkalar odatda pastroq bo‘ladi, ammo baribir pullarining qiymatini saqlab qolishni istaganlar uchun qulay variant hisoblanadi.
AVO omonati — yillik 25% gacha foyda bilan jamg‘aring
Ilova orqali bir zumda omonat oching va orzularingiz sari qadam qo‘ying
Biroq, haqiqiy daromad (ya’ni inflyatsiyani hisobga olgan holda) ham muhim ahamiyatga ega. Masalan, agar bank yillik 15% foiz taklif qilsa, ammo inflyatsiya 10% bo‘lsa, real foyda atigi 5% ni tashkil qiladi. Shuning uchun faqat reklamalardagi raqamlarga qarab tanlov qilish emas, balki iqtisodiy vaziyatni ham hisobga olish kerak.
Eng foydali depozitni qanday tanlash mumkin?
Depozit tanlashda bir nechta omillarni hisobga olish lozim. Foiz stavkasi qanchalik yuqori bo‘lsa, shunchalik foydali, lekin qo‘shimcha shartlarni ham tekshirish muhim. Bank ishonchliligi ham katta ahamiyatga ega — haddan tashqari yuqori foizlar taklif qilayotgan banklar xavfli bo‘lishi mumkin, shuning uchun faqat yirik va ishonchli banklarni tanlash tavsiya etiladi. Depozitga qo‘shimcha mablag‘ qo‘shish, muddatidan oldin yechib olish yoki foizlarni oylik olish imkoniyati bor-yo‘qligini ham tekshirish kerak. Ba’zi banklar keshbek yoki depozitni uzaytirish uchun qo‘shimcha foizlar taklif qiladi, shuning uchun bunday imkoniyatlardan ham xabardor bo‘lish foydali.
Xulosa
Depozit — bu shunchaki pul saqlash joyi emas, balki ularni ko‘paytirish vositasidir. Agar to‘g‘ri yondashilsa, depozit yordamida mablag‘ni saqlab qolish va yaxshi daromad olish mumkin. Muhimi — shartlarni diqqat bilan o‘rganish, chunki yillik foiz stavkasidagi 1–2% farq ham yakuniy foydaga sezilarli ta’sir qilishi mumkin.
