Kredit — bu katta yoki tezkor xarajatlar uchun mablag‘ olish usuli bo‘lib, uni foizlar bilan bo‘lib-bo‘lib qaytarish imkonini beradi. U moliyaviy ehtiyojlarni, masalan, uy-joy, avtomobil sotib olish yoki tibbiy xarajatlarni qoplashda yordam beradi. Kreditdan maksimal foyda olish uchun uning turlari va shartlarini tushunib olish muhim.
Qanday kredit turlari mavjud?
Iste'mol krediti
Bu uy ta'miri, texnika sotib olish, oliy ta'lim yoki sayohatlar kabi shaxsiy ehtiyojlarga mo'ljallangan kredit. Asosan, minimal hujjatlar talab etilishi bois uni rasmiylashtirish oson.
Masalan, siz kvartiradagi eski mebellarni yangisiga almashtirishmoqchisiz. Shunda 12 oylik kredit rasmiylashtirib, har oy belgilangan summani to‘laysiz va interyeringizni tezda yangilab olishingiz mumkin bo'ladi.
Ipoteka
Bu uy-joy sotib olish uchun uzoq muddatli kredit turi. Foiz stavkalari odatda pastroq bo‘ladi, chunki kreditga olingan uy bank garovi ostida qoladi. Buning uchun daromad haqida ma’lumotnoma kabi qo‘shimcha hujjatlar talab qilinadi.
Masalan, Toshkentda kvartira sotib olishni xohlaysiz, lekin yetarlicha mablag‘ingiz yo‘q. Pul yig‘ish uchun yillar kerak bo‘ladi, yana daromadingiz ham yaxshi bo'lishi kerak. Qanday yechim bor? O'zingizga to'g'ri keladigan kvartirani topasiz, 10 yillik ipoteka rasmiylashtirasiz va qarzni bo‘lib-bo‘lib to‘laysiz.
Biznes uchun kredit
Bu kredit turi tadbirkorlarga mos keladi. U biznesni rivojlantirish, uskunalar sotib olish yoki yangi yo‘nalishlarni ochishda yordam beradi. Shartlar biznes daromadlari va kredit tarixiga bog‘liq.
Masalan, sizning novvoyxonangiz bor va siz taklif etilayotgan mahsulotlar turini kengaytirishga qaror qildingiz. Buning uchun yangi uskunalar sotib olishingiz kerak. Shu maqsadda kredit olasiz va bir oy ichida biznesingizni kuchaytirib, daromadingizni oshirasiz.
Avtokredit
Avtokredit avtomobil sotib olish uchun zarur. Banklar yangi avtomobillar uchun odatda maxsus shartlarni, jumladan, past foiz stavkalarini taklif qilishadi. Masalan, hozir elektromobillar uchun yaxshi takliflar mavjud.
Kredit olish jarayoni oddiy: avtosalonda avtomobil tanlaysiz, boshlang‘ich to‘lov bilan kredit rasmiylashtirasiz va avtomobildan darhol foydalana boshlaysiz. Qolgan qismini esa bosqichma-bosqich to‘laysiz.
Rassrochka
Bu kredit shakli bo‘lib, mahsulot yoki xizmat uchun to‘lov qismlarga bo‘lib amalga oshiriladi. Afzalligi — ortiqcha to‘lovlarning minimalligi yoki umuman mavjud emasligi.
Masalan, siz yangi smartfon sotib olasiz va uni foizsiz 6 oy davomida to‘lash imkoniga ega bo‘lasiz — shunda telefon karmoningizga og'irlik qilmaydi. Qancha telefon olgan bo'lsangiz, shuncha pul qaytarasiz.
Kredit kartasi
Ba’zi banklarda kredit kartasi kabi instrument ham taklif etiladi. U oddiy debet kartasi kabi rasmiylashtiriladi — onlayn yoki oflayn. Bank karta egasiga kredit limiti beradi va u pulni foizsiz muddat ichida qaytarib berishi mumkin.
Masalan, avtomobilingiz buzildi. Do‘stlar yoki qarindoshlardan qarz olish o‘rniga kredit kartadagi puldan foydalanib, ish haqi kelishi bilan qaytarishingiz mumkin.
Qanday qilib kredit olish mumkin?
- Hujjatlarni tayyorlang. Pasport, daromad haqida ma’lumotnoma. Ba’zan kafillik ham talab qilinishi mumkin.
- Bank kredit tarixingizni tekshiradi. Bank oldingi qarzlarni qanchalik mas’uliyat bilan qaytarganingizni o‘rganadi.
- Daromadingizni tasdiqlang. Barqaror daromadingiz borligini ko‘rsating.
Foiz stavkasi haqida nima bilishingiz kerak?
Foiz stavkasi — bu kredit uchun to‘lov. U bankdan olgan pulingiz ustiga qo'shib qaytaradigan summangizni ko‘rsatadi. Masalan, 500 000 so‘mni yillik 15% foiz bilan olsangiz, bir yilda 75 000 so‘m qo'shimcha to‘laysiz.
Kreditni onlayn rasmiylashtirish
Hozir ko‘pchilik banklar internet orqali kredit olish imkonini taqdim etadi. Bu tez va qulay, ammo ba'zi xavflarni hisobga olish muhim.
- Afzalliklari:
Ofisga bormasdan rasmiylashtirish.
Pul 1 soat ichida kartaga tushadi. - Kamchiliklari:
Foiz stavkalari yuqoriroq bo‘lishi mumkin.
Sinovdan o'tmagan xizmatlardan foydalanishda firibgarlikka uchrash xavfi.
💡 Ariza yuborishdan avval doim bank yoki xizmat ishonchliligini tekshiring.
Ko'p beriladigan savollar
- To‘lovga pul yetishmasa nima qilish kerak?
Bank bilan bog‘laning. Ko‘plab kreditorlar to‘lov muddatini kechiktirish yoki qayta tuzishni taklif qilishga tayyor. - Qanday qilib kredit tariximni yaxshilashim mumkin?
Qarzlarni o'z vaqtida to‘lang. Hatto kichik qarz ham kechikishsiz to‘langan bo‘lsa, kredit tarixingizni yaxshilaydi. - Qaysi biri yaxshiroq: kredit yoki qarz?
Qarz qisqa muddat uchun yuqori foizlar bilan beriladi. Kredit yirik xaridlar yoki uzoq muddatli maqsadlar uchun qulayroq.
Kredit tanlashda foydali maslahatlar
- Maqsadni aniqlang. Kredit nima uchun kerakligini tushunish o'zingizga mos kredit turini tanlashga yordam beradi.
- Byudjetni rejalashtiring. Kreditni to‘lash hayot sifatini pasaytirmasligiga ishonch hosil qiling.
- Shartlarni o‘rganing. Birinchi qilingan taklifga rozi bo‘lmang, bir necha variantlarni taqqoslang.
- Shartnomani o‘qing. Barcha shartlar tushunarli ekanligiga ishonch hosil qiling.
- Muddatlarga rioya qiling. Kreditni vaqtida to‘lang, shunda jarimalarga uchramaysiz.
