O‘zbekistonning bank tizimi bugun 2020-yillar boshidagidan butunlay farq qiladi. So‘nggi 5 yil ichida u ham texnologiyalar, ham mijozlarning ishonchi nuqtayi nazaridan sezilarli taraqqiyotga erishdi. Endi biz filiallardagi navbatlar haqida emas, balki yangi mobil ilovalar va ovozli yordamchilar to‘g‘risida ko‘proq eshitayapmiz.
Bu jarayonda Markaziy bank o‘zining muhim rolini saqlab qolmoqda: u tizimning barqaror, halol va tushunarli ishlashini nazorat qiladi. Shu bilan birga, mijozlar huquqlarini himoya qilish kuchaytirilmoqda, moliyaviy savodxonlik rivojlantirilmoqda: odamlar bank mahsulotlarini tushunishni, kredit shartlarini diqqat bilan o‘qishni va firibgarlarning hiylalariga aldanib qolmaslikni o‘rganishmoqda.
Bugun bank orqali nima qilish mumkin?
Qisqacha aytganda — deyarli hamma narsa: to‘lov qilish, pul o‘tkazish, yig‘ish, investitsiya qilish, kredit olish va hatto moliyaviy mutaxassislar bilan maslahatlashish ham mumkin. Bularning barchasini uydan chiqmasdan qilishingiz mumkin.
Masalan, siz Buxoroda yashaysiz, ota-onangiz esa Nukusda. Ilgari ularga pulni bank bo‘limi orqali yuborishingiz kerak edi, endi esa ilovada bir necha tugmani bosish orqali qilasiz. Yoki ta’til uchun pul yig‘moqchisiz — maqsadni belgilaysiz, jamg‘arma hisobini ochasiz va ilovaning o‘zi avgust oyigacha ulgurish uchun har oyda qancha pul qo‘yish kerakligini ko‘rsatib beradi.
Hatto investitsiya qilish ham oson bo‘lib qoldi. Ilgari bu erishib bo‘lmaydigan narsa bo‘lib tuyulgan bo‘lsa, endi ko‘plab banklar atigi 100 000 so‘mdan 1 mln so‘mgacha bo‘lgan miqdorlar uchun tushunarli va qulay moliyaviy vositalarni taklif qilmoqda.
Raqamlashtirish: rivojlanishning yangi bosqichi
So‘nggi yillardagi asosiy tendensiya — to‘liq raqamlashtirish. Ilgari mobil ilova qo‘shimcha vosita hisoblangan bo‘lsa, endi u ko‘pincha butun bankning o‘rnini bosmoqda. U orqali hisoblarni boshqarish, xizmatlar uchun to‘lov qilish, investitsiya qilish va hatto chat-bot yoki ovozli yordamchi orqali mijozlarni qo‘llab-quvvatlash imkoni mavjud. Banklar biometriyani joriy etib, ma’lumotlarni shifrlamoqda, davlat xizmatlari bilan hamkorlikda ishlamoqda.
Bir necha daqiqa ichida bir ilovada omonat ochish, pul o‘tkazish, elektr energiyasi uchun to‘lov qilish va ish haqi kelib tushgani haqidagi xabarnomani olish mumkin bo‘lib qoldi.
Ko‘proq qoidalar bilan ko‘proq tartib ham keldi
Tizimni yanada ishonchliroq qilish maqsadida davlat banklarga qo‘yiladigan talablarni kuchaytirdi. Endi ular likvidlik, kapital va shaffoflik bo‘yicha aniq standartlarga rioya qilishlari shart. Bularning barchasi mijozlarni ehtimoliy xavf-xatar va firibgarliklardan himoya qilishga qaratilgan.
Lekin bu bozor qattiq va yopiq bo‘lib qoldi degani emas. Aksincha, yangi ishtirokchilar paydo bo‘lmoqda: fintex startaplari, mikrokredit tashkilotlari va hatto bank litsenziyasiga ega IT-kompaniyalar ham bu jarayonda ishtirok etmoqda. Raqobat qanchalik kuchli bo‘lsa, oddiy foydalanuvchilar uchun xizmatlar shunchalik qulay va manfaatli bo‘ladi.
Biznes uchun pul
1 daqiqada 100 mln so‘mgacha pul oling va uni istaganingizdek ishlating
Qanday muammolar qoldi?
Albatta, hamma narsa mukammal emas. Banklar, xususan xizmat ko‘rsatish tezligi, onlayn xavfsizlik, mijozlar ehtiyojlari va boshqa bir qator jihatlarni takomillashtirishi kerak.
Bundan ham muhimroq vazifalar mavjud — masalan, infratuzilmasi yetarli rivojlanmagan va hammada ham smartfon bo‘lmagan qishloq hududlaridagi aholini bank tizimiga qanday jalb qilish mumkin?
Lekin bu yo‘nalishda ham ma’lum qadamlar qo‘yilmoqda: o‘quv dasturlari joriy etilmoqda, kichik ofislar ochilmoqda, asosiy xizmatlar uchun arzon tariflar ishlab chiqilmoqda.
Xulosa
Banklar endi faqatgina pasport bilan boriladigan joy emas. Bugun ular kundalik hayotimizning ajralmas qismiga aylangan. Ular rejalashtirish, masalalarni tez hal qilish, vaqt va asablarimizni tejashga yordam beradi. Buni qanchalik chuqur anglab yetsak, pul bilan muomala qilish shunchalik osonlashadi.
Shuning uchun, agar hali ilova orqali moliyangizni boshqarishni sinab ko‘rmagan bo‘lsangiz — hozir buning ayni vaqti. Chunki 2025-yilning bank tizimi hozir amalda va u insonlar uchun yaratilgan.
