O‘zbekistonda internetda tartib o‘rnatishga qaratilgan yangi qonun qabul qilinmoqda. Bu shunchaki «yana bir hujjat» emas — bu qonun barcha uchun muhim o’ringa ega: tunlari reelslarni skrollaydiganlardan tortib, 100 000 auditoriyali inflyuenserlar va sayt egalarigacha. Bu nima deganligini odam tilida tushuntiramiz.
G’oya oddiy: davlat internetda betartiblik bo‘lmasligini istayapti. «Hamma narsani taqiqlash» uchun emas, balki odamlar chiqindi-kontent, feyklar, spam va keraksiz reklamalardan charchagani uchun. Endi bularning barchasi tushunarli qoidalar asosida tartibga solinadi.
📍 Kontentingiz o‘chirildimi? Tushuntirishlarini talab qiling
Platformalar nima uchun sizni bloklagani yoki postingizni o‘chirganini aniq tushuntirishi shart. «Qoidani buzdingiz» degan javob endi o‘tmaydi — sabab, skrinshot, qoida va havola bilan tushuntirish kerak bo‘ladi. «Adminning kayfiyati yo’qroq edi — shuning uchun o‘chirib yubordi» kabi bahonalar davri o‘tib bormoqda.
💬 Shikoyatlar endi hazil emas
Agar kimdir haqorat, bema’ni gap yoki feyk joylashtirgan bo‘lsa — shikoyat qiling va u platforma tomonidan ko‘rib chiqilishi shart. «Murojaatingiz qabul qilindi, sabr qiling» degan javoblar o‘tmaydi. Platforma nima qilganini va nega aynan shunday qilganini tushuntirishi kerak.
🧍 Platformalar endi «ko‘rinmas» bo‘la olmaydi
O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan onlayn platformalar endi mamlakatda rasmiy vakilga ega bo‘lishi kerak. Bot emas, haqiqiy inson yoki kompaniya. Muammo bo‘lsa, javobgarlik ana shu vakil yelkasiga tushadi. Endi hech kim Singapurda yashirinib: «Bu mening serverim emas», deya olmaydi.
🚫 Feyk, zo‘ravonlikka chaqiriq, giyohvandlik va zararli kontentlarga — ban
Qonunda qanday kontent noqonuniy hisoblanishi aniq yozilgan. Zo‘ravonlik, vahima tarqatuvchi feyklar, ekstremizm, giyohvand moddalar, pornografiya, haqorat va fishing havolalar — shu turdagi kontentni 24 soat ichida o‘chirish kerak. Aks holda saytni bloklashlari yoki tezlikni pasaytirishlari mumkin — EDGE davridagi tezlikka qaytamiz, xullas.
🤖 Platformalar endi algoritm bilan sizni alday olmaydi
Nima uchun sizga aynan shunday kontent ko‘rsatilishini hech o’ylaganmisiz? Sababi — sizni kuzatuvchi algoritm bor. Endi bu algoritmlar ochiq bo‘lishi kerak: platforma nima asosida sizga kontent ko‘rsatayotganini tushuntiradi va sizga istalgan kontentni o‘chirish imkoniyati taqdim etiladi.
📵 Soliqsiz reklama — buning ham oxiri bor
Agar siz blog yuritsangiz, unda reklama orqali pul topsangiz-u, buni hech kim sezmaydi deb o’ylasangiz — siz uchun yomon yangiligimiz bor. Endi inflyuenserlar kontent orqali topgan daromadidan soliq to‘lashlari shart. Storisda reklamami? Soliq to‘laysiz. Lentada brend obzorimi? Soliq to‘laysiz. Hatto 15 000 obunachili bo‘lsangiz ham — bu biznes. Xullas, «halol ishlang — halol to‘lang».
📉 Qoidaga bo‘ysunmaysizmi? Natijasini ko‘rasiz
Agar platforma ogohlantirishlarga e’tibor bermasa — internet tezligi cheklanadi. Hazil emas. Sayt shunchalik sekin ochiladiki, bu vaqtda siz bemalol choy damlashga ham ulgurasiz. Jiddiy qarshilik ko’rsatsangiz — bloklab qo’yishadi. Internet endi bolalar o’yinchog’i emas. Davlat organi tomonidan «jarimachilar» ro’yxati yuritiladi va uni hech kimdan yashira olmaysiz.
🔐 Ma’lumotlaringizni himoya qilish haqida
Ro‘yxatdan o‘tishdan oldin sizga qanday ma’lumotlar yig‘iladi va nima uchun — bular, albatta, tushuntirilishi kerak. Agar sizning ma’lumotlaringiz sizib chiqqan bo‘lsa — bu haqda sizni zudlik bilan ogohlantirishlari shart. Shaxsiy ma’lumotlar — konfetti emas, ularni har qayerga sochib bo‘lmaydi.
👩🎤 Kommentlar — bloger javobgarligida
Agar siz blog yuritsangiz, 10 000 dan ortiq obunachiga ega bo‘lsangiz va jamiyat, siyosat yoki kripta haqida gapirsangiz — endi mas’uliyat sizning zimmangizda. Yolg‘on, haqorat yoki ma’lumotlarni chigallashtirish akkauntingiz bloklanishi yoki vaqtincha muzlatilishiga olib kelishi mumkin.
Kommentlar uchun ham siz javob berasiz. Kimdir fishing havola tashlasa yoki nafrat tarqatsa — siz javobgar bo‘lasiz. Sud qarorisiz tergov tafsilotlarini post qilish yoki «kim aybdor» bo’lishini bashorat qilish ham taqiqlanadi. Endi hammasi jiddiy.
🏁 Qanday xulosaga keldik?
Internet — shunchaki memlar va TikTok emas, u hayotimizning bir qismi. Yangi qonun halol, hurmat bilan va tushunarli qoidalar asosida yashashni taklif qilmoqda. So‘z erkinligi qoladi, qoidabuzarliklar va feyklar erkinligi esa — yo‘q.
Qonun hozircha muhokamada, lekin qabul qilinsa, ommaga e’lon qilingan kundan 3 oy o‘tib kuchga kiradi.
Qonunning to‘liq matnini bu yerda o‘qing Onlayn platformalar va veb-saytlar foydalanuvchilarining huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida
*Maqoladagi ma'lumotlar nashr etilgan vaqt uchungina amal qiladi. AVO bank ushbu ma'lumotlar kelajakda ham xuddi shunday va dolzarb bo'lib qolishiga kafolat bermaydi. Qaror qabul qilishdan oldin eng so'nggi ma'lumotlarni tekshirishingizni maslahat beramiz.
*Maqoladagi fikr — muharrirning shaxsiy fikri bo'lib, u AVO bank pozitsiyasini ko'rsatmaydi. Bank ma'lumotlar to'g'riligi va undan foydalanish oqibatlari uchun javobgarlikni o'z zimmasiga olmaydi.
*Maqolada tashqi resurslarga havolalar keltirilgan. AVO bank tashqi resurslardagi ma'lumotlar uchun javobgarlikni o'z zimmasiga olmaydi.
